Dem Parti Van milletvekili Gülderen Varlı, 95 yıl önce gerçekleştirilen Zilan Katliamı için meclis araştırması istedi. Varlı, katliamın tüm yönleri ile araştırılması ve ortaya çıkartılmasını talep etti.

VAN HABER – Van Milletvekili Gülderen Varlı, 1930 yılında Van’ın Erciş ilçesinde yaşanan Zilan Katliamı’nın tüm boyutlarıyla araştırılması, sorumluların tespit edilmesi ve mağduriyetlerin giderilmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) araştırma önergesi sundu. Önerge, katliamın aydınlatılmasının yanı sıra, bölgede sürdürülen ekolojik yıkım projeleriyle katliam hafızasının silinmesine dönük uygulamaların incelenmesini de talep ediyor.

‘Zilan’ın Çığlığı Hâlâ Vadide Yankılanıyor’

Varlı’nın Meclis Başkanlığı’na sunduğu dilekçede ve gerekçe özetinde, 95 yıl önce Ağrı ve civarında başlayan olayların Van’ın Erciş ilçesinde yaşanan katliamlara dönüştüğü belirtilirken, yetkililer tarafından kamuoyunu aydınlatacak herhangi bir açıklama yapılmadığı vurgulandı. Varlı, “Asırlardır uygulanan sert merkeziyetçi ve asimilasyoncu politikalar çerçevesinde Kürt halkı, kendi coğrafyasında sistematik bir inkâr ve imha sürecine maruz bırakılmıştır. Katliamlarla yüz yüze gelmiştir” ifadelerini kullandı.

Gerekçede, Zilan Katliamı’nın Türkiye tarihinde yaşanan ve yüzleşilmemiş sayısız katliamdan biri olduğu belirtilerek, “Zilan’ın çığlığı hâlâ Zilan Vadisi’nde yankılanmaktadır. Bu sesle yüzleşmek, barışı mümkün kılmanın ilk adımlarındandır” denildi.

On Binlerce Can Kaybı, Silinen Hafıza ve Ortaya Çıkan Kemikler

Açık kaynaklar, tanık anlatımları ve bölge halkının hafızasına göre Zilan Katliamı’nın 15 bini aşkın sivilin katledildiği, 44 köyün yakıldığı, toplu mezarların oluşturulduğu ve halkın göçe zorlandığı trajik bir olay olduğu vurgulandı. Katliamdan sonra çıkarılan af yasalarıyla sorumluların cezalandırılmak yerine korunduğu ve cezasızlık kültürünün derinleştirildiği ifade edildi.

Dilekçede, 12 Aralık 2022 tarihinde Zilan Vadisi’nde inşa edilen Koçköprü Barajı’nda su seviyesinin düşmesiyle çok sayıda insan kemiğinin ortaya çıkmasının, Zilan Katliamı’nın fiziki ve hukuki izlerinin hala canlı olduğunu gösterdiği belirtildi. Bu durumun, geçmişle yüzleşme sürecinin aciliyetini bir kez daha ortaya koyduğu aktarıldı.

Ekolojik Yıkım ve Hafıza Mekanlarının Tahribatı

Zilan Vadisi’nin sadece tarihsel bir katliamın mekanı olmadığını, aynı zamanda yüksek ekolojik değere sahip bir alan olduğu da önergede yer aldı. İnci kefali balığının üreme ve geçiş güzergahlarından biri olmasının yanı sıra birçok endemik canlıya ve zengin bir bitki örtüsüne ev sahipliği yaptığı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nin araştırmasına göre Vadide 4 bin 300 bitki örneği bulunduğu bilgisi paylaşıldı.

Ancak, vadide son yıllarda yoğunlaştırılan HES projeleri, taş ve mermer ocakları ile bölge halkının yaşam alanlarının gasp edildiği, doğal ve kültürel mirasın telafisi mümkün olmayan bir şekilde yok edildiği belirtildi. Yüzlerce ağacın kesildiği, mezarlıkların zarar gördüğü, tarım arazilerinin yok olduğu, akarsuların debisinin azaldığı, balık ölümleri görüldüğü ve su samuru sayısının ciddi şekilde düştüğü ifade edildi. Uzmanların, bu projelerin aynı zamanda katliam hafızasını silmeye yönelik bir araç olarak kullanıldığını, hafıza mekanlarının tahrip edildiğini, mezarların su altında bırakıldığını ve bir halkın geçmişiyle bağının koparıldığını ifade ettikleri dile getirildi.

Meclis Araştırma Komisyonu Talebi

Van Vekili Varlı, toplumsal barışın tesisi ve geçmişle yüzleşme adına bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasının elzem olduğunu vurguladı. Bu kapsamda talep edilen maddeler şunlar:

• Zilan Katliamı’na ilişkin devlet arşivlerinin açılması.
• Ortaya çıkan insan kemiklerine ilişkin adli ve bağımsız bir soruşturma başlatılması.
• Vadide yürütülen HES ve maden projelerinin doğaya, hafızaya ve halkın yaşamına etkilerinin araştırılması.
• Katliam mağdurlarının ve varislerinin haklarının tanınması.
• Bölgenin toplumsal hafızaya saygılı şekilde korunması ve anıtsal nitelik kazanması.
• Zilan Vadisi’nin kültürel, tarihsel ve ekolojik bir miras alanı olarak tanınması.
• Barış sürecine katkı sunacak şekilde adalet ve hakikatle yüzleşme mekanizmalarının kurulması.