Van’ın Gürpınar ilçesindeki aile işletmeleri, aylardır devam eden şap hastalığı nedeniyle üretimden kopma noktasına geldi. Üreticiler, karantina uygulamalarının yetersizliğine, ithalat politikasına ve destek eksikliğine tepki gösterdi: “Üreticinin hiçbir kıymeti kalmadı, köyler boşalıyor.”
Van’ın Gürpınar ilçesine bağlı Otbiçer Mahallesi’nde hayvancılıkla uğraşan üreticiler, Türkiye genelinde etkisini sürdüren şap hastalığının bölgedeki üretimi durma noktasına getirdiğini söyledi. Aile işletmeleri, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hastalığa karşı etkili bir önlem alamadığını, uygulanan karantina kararlarının tutarsız olduğunu ve desteklerin yetersiz kaldığını belirtti.
“Yedi yıldır üretmeye çalışıyoruz ama başarmanın yanından geçemedik”
2018’de profesyonel olarak süt sığırcılığına başlayan Mehmet Malat, aile işletmelerinin yalnız bırakıldığını belirterek yaşadığı süreci şöyle anlattı: “Biz üretmek için bu işe girdik. Ama gördük ki üretici yalnız bırakılmış. Tarımsal ve hayvansal sorunlar her gün artıyor. Yedi yıldır bugün başaracağız, yarın başaracağız dedik ama başarmanın yanından bile geçemedik. Üretiyoruz, çocuklarımızı istihdam ediyoruz ama üreticinin hiçbir kıymeti harbiyesi yok.”
“Şu an tüm çiftçi şapla savaşıyor”
Malat, bölgede altı aydır bitmeyen şap hastalığının hem üretimi hem geçim kaynaklarını bitirdiğini belirtti: “Tarım Bakanlığı bu hastalığa çözüm üretemediği gibi karantinayı da doğru uygulamadı. Van’da karantina tam uygulanmadan pazarları açtılar. Bu da hastalığın yayılmasına neden oldu. Şu an tüm Van çiftçisi şapla savaşıyor. Süt kalmadı, üretim bitti.”
Aşıların etkisiz kaldığını ifade eden Malat, kendi imkanlarıyla çözüm aradıklarını söyledi: “Hayvanlarımızın hepsini aşılatmışız ama aşılar çalışmıyor. Tedavi dediğimiz şey artık karbonat, sirke suyu gibi kendi yöntemlerimiz. Çünkü ilaçlar işe yaramıyor. Firmalar fırsatçılık yapıyor. Bu hastalık bitmeden pazarlar açılmamalı, en az 28 gün karantina uygulanmalı.”
“Tarımla başladık, hayvancılıkla da bitiyoruz”
Yaklaşık 20 yıldır hayvancılıkla uğraşan Ali Yörgüç ise hem tarımda hem hayvancılıkta tabloyun kötüleştiğini anlattı: “Önce tarımı bitirdiler. Sulama olduğu halde üç yıldır tarlayı sulayamıyoruz. Verim yok. Şimdi de bu virüsle hayvancılık öldü. Hayvanlara bakamıyoruz, fiyatlar düşmüş, süt yok, yem pahalı. Artık ne yapacağımızı bilmiyoruz.”
Yörgüç, küçük üreticilerin destek beklediğini vurguladı: “Bizlere çare bulsunlar. Küçük üreticiye el uzatsınlar. Bu işi yapanlar artık nefes alamıyor.”
“İthal et politikası halkı perişan etti, göç başladı”
Bir diğer üretici Mehmet Özmen ise mevcut sistemin tarımı ve hayvancılığı birlikte çökerttiğini belirterek destek çağrısında bulundu: “Şu an devam eden sistem, hayvancılıkla birlikte tarımı da bitirdi. Şap hastalığı her yere yayıldı, halk perişan. İyi bir destek verilmiyor, bu halk böyle devam edemez. Herkes hayvancılığı bırakırsa göç başlayacak, zaten başladı. Kendi toprağında kimse kalmadı.”
Özmen, özellikle ithal et uygulamasına tepki gösterdi: “İthal et getiriyorlar, bu halkı perişan ettiler. Et ithal edilecekse bu insanlar neden hayvan baksın? Bu kabul edilebilecek bir şey değil. Biz destek istiyoruz, bu halkı bu dertten kurtarsınlar.”
“Eli nasırlı çiftçinin dinlenmesi gerekiyor”
Vanlı üreticiler, şap hastalığına karşı etkili bir aşılama, denetimli karantina ve sürdürülebilir destek programı talep ediyor. “Gerçek üreticinin dinlenmesi gerekiyor” diyen Mehmet Malat, çiftçilerin ortak talebini şöyle özetledi: “Biz üretmek istiyoruz ama artık başaramıyoruz. Devletin, eli nasırlı çiftçinin sesine kulak vermesi gerekiyor.”
Büşra TAMAN-Tülay GÜVEN/VanHaber.tr
