Van Milletvekili Gülderen Varlı, zincir ve yerel marketlerde düşük ücret, uzun mesai, mobbing, sigortasız çalışma ve sendikal hak ihlalleri gibi sorunların araştırılması için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a 12 maddelik soru önergesi verdi.
VAN HABER – Van Milletvekili Gülderen Varlı, zincir ve yerel marketlerde çalışan yüz binlerce emekçinin yaşadığı ağır çalışma koşulları, hak ihlalleri ve emek sömürüsüne ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) yazılı soru önergesi sundu.
Varlı, yıllardır var olan ancak son dönemde sosyal medyada yayımlanan video ve açıklamalarla yeniden gündeme gelen market çalışanlarının yaşadığı sorunların, hem zincir marketlerde hem de yerelde faaliyet gösteren marketlerde sistematik şekilde sürdüğünü belirtti.
‘Asgari ücretin altında çalışan gençler var’
Varlı, özellikle yoksulluğun daha derin yaşandığı Van gibi illerde, çok sayıda gencin asgari ücretin bile altında çalıştırıldığını ve hak ihlallerine maruz kaldığını vurguladı. Market çalışanlarının düşük ücret, uzun ve esnek çalışma saatleri, oturma yasağı, iş tanımı dışında çalıştırma, iş güvencesizliği, cinsiyet temelli ayrımcılık ve sendikal hakların engellenmesi gibi pek çok sorunla karşı karşıya kaldığını ifade eden Varlı, “Az personelle maksimum verim” anlayışının işçilerin fiziksel ve ruhsal sağlığını tehlikeye attığını dile getirdi.
Varlı ayrıca, sigortasız çalıştırılan binlerce kişinin sosyal güvenlik hakkı başta olmak üzere birçok haktan mahrum bırakıldığını, izinlerin bayram ve kampanya dönemlerinde iptal edildiğini, yemek molalarının verilmediğini, kamera ile sürekli gözetim ve sözlü tehdit uygulamalarının yaygın olduğunu belirtti.
Bakan Işıkhan’a 12 soru
Market çalışanlarının maruz kaldığı hak ihlallerinin önlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ne tür çalışmalar yürüttüğünü sorgulayan Varlı, Bakan Işıkhan’a şu soruları yöneltti:
1 – Zincir marketler başta olmak üzere marketlerin çalışma koşulları hangi sıklıkla ve hangi denetim yöntemleriyle incelenmektedir?
2 – Son beş yıl içinde zincir ve yerel marketlerde gerçekleştirilen işçi sağlığı ve iş güvenliği denetimlerinin sayısı kaçtır? Hangi il, ilçe ve şubelerde, hangi marketlerde yapılmıştır? Sonuçları nedir?
3 – Son 5 yılda sigortasız çalıştırılan market ve tespit edilen sigortasız çalışan sayısı kaçtır? Kaçına yasal işlem uygulanmıştır?
4 – Van ilinde denetimi yapılan market sayısı kaçtır? İsimleri nelerdir? Bu denetimler hangi sıklıkla tekrarlanmaktadır?
5 – Son 5 yılda Van’da markette çalışırken iş kazası geçiren veya çalışma koşulları nedeniyle hastanelik olan kişi sayısı kaçtır?
6 – Yetersiz personelle uzun mesai yapan ve birden fazla sorumluluk üstlenen işçilere yönelik herhangi bir sınırlama ya da düzenleme planlanmakta mıdır?
7 – Yerel marketlerde haftalık yasal çalışma süresinin aşılması, mola haklarının kullandırılmaması gibi uygulamalara ilişkin Bakanlığa ulaşan şikâyet sayısı kaçtır? Bu şikâyetler üzerine hangi işlemler yapılmıştır?
8 – Market çalışanlarına yönelik mobbing, sözlü tehdit, kamera ile izleme ve kadın çalışanlara yönelik ayrımcılık iddialarına ilişkin Bakanlık incelemesi veya soruşturması var mıdır?
9 – Son 5 yılda marketlerde farklı gerekçelerle işten çıkarılan işçi sayısı kaçtır? Bu çıkışlar hangi gerekçelerle ve hangi bölgelerde yoğunlaşmaktadır?
10 – Sendikal hakların engellenmesine dair Bakanlığa yapılan başvuru sayısı kaçtır? Bu başvurular sonucunda işverenlere hangi yaptırımlar uygulanmıştır?
11 – Market çalışanlarının yaşadığı tükenmişlik sendromu, varis gibi sağlık sorunlarına yönelik özel bir izleme veya iyileştirme programı var mıdır? Yoksa gerekçesi nedir?
12 – Emek sömürüsünü önlemek ve insan onuruna yakışır çalışma koşullarını sağlamak amacıyla Bakanlığın kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri nelerdir? Yoksa gerekçesi nedir?
Varlı, önergesinde kamu denetiminin yetersiz olduğuna yönelik yaygın bir kanaat bulunduğunu belirterek, bu ihlallerin önlenmesi için etkili ve sürekli denetim mekanizmalarının devreye sokulması gerektiğini vurguladı.
