Siyasetçi ve çiftçilerin bir araya gelerek kurduğu VAT-İŞ Kooperatifi, Van Gölü kıyısında ekilen lavantalardan ilk hasadını aldı. Kooperatif, dayanışma ekonomisini büyütmeyi hedefliyor.

VAN HABER – Van’da siyasetçiler ile çiftçilerin birlikte kurduğu Tarımsal Ürünleri İşletme Kooperatifi (VAT-İŞ KOOP), lavanta üretiminde ilk hasadını gerçekleştirdi. Kooperatifin Eşbaşkanı Mustafa Avcı, bu girişimle komünal toplum anlayışını yaşama geçirmek istediklerini ifade etti.

2019’da görevden alınarak yerine kayyım atanan eski Van Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Mustafa Avcı’nın da öncülerinden olduğu VAT-İŞ KOOP, üretim hedefiyle yola çıkan siyasetçi ve çiftçilerin dayanışmasıyla kuruldu. Kooperatif, ilk etapta bölgeye uyumlu olup olmadığını test etmek amacıyla küçük ölçekli alanlarda üretime başladı. Lavanta başta olmak üzere farklı ürünlerin test sürecini başarıyla geçmesinin ardından üretim daha geniş alanlara yayıldı. Dört yıl önce ekimine başlanan ve bugün yüzlerce dönüme ulaşan lavanta tarlaları ilk kez ürün verdi. Tuşba ilçesinde, Van Gölü kıyısında yetiştirilen lavantalarda ilk hasat başladı.

Kooperatif Eşbaşkanı Mustafa Avcı, Van’ın toprak ve iklim yapısının lavanta tarımına uygunluk gösterdiğini söyledi. Göl kıyısında, tuz oranı yüksek toprakta dahi lavantanın yetişebildiğini belirten Avcı, verimli arazilerde daha yüksek başarı elde edilebileceğini ifade etti. Lavantanın fazla iş gücü gerektirmediğine dikkat çeken Avcı, çiftçilere bu alana yönelmeleri çağrısında bulunarak şu sözleri kaydetti:

“20 dönümlük bir alanda ailece yapılan üretimle, bir hane kimseye muhtaç olmadan geçimini sağlayabilir. Ancak şu anda çayır bitkilerinin fazlalığı verimi olumsuz etkiliyor. Lavanta sıralarında yabancı otlar olmamalı. Aile kolektiflerini örgütleyebilirsek, herkes kendi lavantasını ekip bakımını yapabilir. Bu süreç sonunda kooperatifleşme daha da güçlenebilir. Amacımız, lavantayı çiçek hâliyle tüccara düşük fiyata satmak değil; çiçeği işleyip yağını çıkararak katma değeri bize kalan ürünler üretmek. Lavanta yağı başta olmak üzere sabun ve deterjan gibi kozmetik ürünlerde değerlendirme planlarımız var.”

‘Toplumu Üretimle Buluşturmayı Hedefliyoruz’

Avcı, toplumun üretimden uzaklaştırılarak yardım paketlerine mahkûm edildiğini savundu. Bu yaklaşımı “iradeyi teslim almak” olarak tanımlayan Avcı, kendi amaçlarının çiftçiyi yeniden üretimle buluşturmak olduğunu belirtti. Bu hedefe ulaşmaları durumunda kentten köye tersine göçün mümkün olabileceğini söyledi.

“Yerel yönetimlerin, klasik belediyecilik anlayışını aşan yeni bir zihinsel dönüşüme ihtiyacı var” diyen Avcı, belediyeler ve kooperatiflerin güç birliği yaparak göç baskısını tersine çevirebileceğine inandığını ifade etti. Kayyım uygulamalarının da bu sürece müdahalenin bir parçası olduğunu dile getiren Avcı, 12 bin yıllık bir tarım kültürünün mirasçıları olduklarını vurgulayarak şöyle konuştu:

“Neolitik devrimden bu yana Mezopotamya’da tarım ve tohumla kurulan ilişki bizim için bir gelenek. Bu geçmişin mirasını günümüze taşımak istiyoruz. Toplumu üretimden kopardığınızda, onu akvaryumda yaşayan ve yönlendirilen bir varlığa dönüştürmüş oluyorsunuz. 1990’lı yılların başında bu toplum modeli dayatıldı ve belli ölçüde başarılı da olundu. Biz buna karşı kendi öz gücümüzle ve bize yakın duran özel sektör ortaklarıyla bu süreci tersine çevirmek için çabalıyoruz.”

‘Kooperatifleşme Dayanışma Kültürüdür’

Van’da geçmişte 400’ün üzerinde kooperatifin kurulmuş olmasına rağmen bugün sadece birkaçının aktif olduğunu hatırlatan Avcı, dayanışma kültürünün yeniden inşa edilmesi gerektiğini söyledi. Kooperatif faaliyetlerine olan ilginin gün geçtikçe arttığını, bunun da toplumsal zihniyet dönüşümünü hızlandırdığını belirtti. Avcı, üretici ve tüketici kooperatifleriyle tüccarın aradan çıkarılabileceğini vurgulayarak şöyle devam etti:

“Belki bu iki buçuk yıllık süreçte büyük kazançlar elde etmedik, ama zihinsel dönüşüm açısından büyük bir başarı sağladık. Toplumun üretim anlayışında gözle görülür bir değişim yaşanıyor. Bu da bizi motive ediyor.”

‘Köklü Değişim Zamanla Mümkün’

Avcı, piyasaya sundukları ürünlerin ilgi gördüğünü ve bu yıl kuru fasulye, nohut, mercimek, patates gibi ürünlerin yanı sıra serada domates de üretmeye başladıklarını aktardı. Ayrıca binlerce dönümlük alanda aromatik bitkilerin ekildiğini ve ürünlerin piyasa fiyatının %50 altında tüketiciye sunulduğunu belirtti.

“Bu sadece Kürt Halk Önderliği’nin 27 Şubat’ta açıkladığı paradigmaya dayanmıyor. Bu anlayış, zaten üretim ve tüketimin kooperatifleşme yoluyla örgütlenmesini öngören fikirlere dayanıyor. Ancak birçok kurum bu fikri pratikte hayata geçirmekte zorlanıyor. Sloganlar güçlü ama alışılmış sistem kişiliğinden kurtulmak kolay değil” diyen Avcı, Van’daki 14 ilçe ve büyükşehir belediyelerinin bu paradigma ile uyumlu olduklarını ancak uygulamada bazı engellerin aşılamadığını ifade etti.

Zihinsel dönüşümün zamanla gerçekleşeceğini kaydeden Avcı, yerel yönetimlerin bu sürece öncülük etmesi gerektiğini bir kez daha vurguladı.