Van’da üretim yapan çiftçiler, hızla artan maliyetler nedeniyle zor günler geçiriyor. Mazot, gübre, ilaç ve işçilik fiyatlarındaki yükseliş hem üretim miktarını hem de Sebze Hali esnafını olumsuz etkiliyor.
Van’ın Gevaş ve Gürpınar ilçelerinde üretim yapan çiftçiler, bu yıl tarımsal üretimde zor bir dönem geçiyor. Bu yıl don, kuraklık ve erken gelen soğuk hava üretimi düşürdü. Artan maliyetlerle baş etmeye çalışan esnaf ve çiftçi, devletten destek bekliyor.
Uzun yıllardır Van Gölü havzasında yapılan meyve sebze tarımı Van’da bulunan Sebze Hali esnafının büyük oranda ürün açığını kapatıyordu. Bu yıl önceki yıla oranla üretimlerin düşmesi üreticiyi zorlarken, hal esnafını da dışa bağımlı kılıyor. Bununla birlikte son dönemde artan maliyetler hem üreticiyi hem tüketiciyi giderek zorluyor.
Rağbet, kâra dönüşmüyor
Sebze hali esnafı Fahri Borak, “Üreticiyle aramızda neredeyse iki katı fark var,” diyerek bun durumun nakliye fiyatlarından kaynaklandığını belirtti.
Borak, “Hem yerli hem de şehir dışından ürün satıyoruz. Fakat aralarında fiyat farkı var. Antalya’dan aldığımız domatesin fiyatı 30-35 TL arası iken Van’da kendi ürettiğimiz 10-15 TL aralığında satılıyor. Arada neredeyse iki katı kadar fark var ama bu fark bizim kazancımız değil, tamamen nakliye maliyetlerinden kaynaklanıyor. Bütün çeşitlerimiz rağbet görüyor ama maliyetler yüksek. Nüfus artışı ve bölgesel talep nedeniyle sebze çeşitlerine ilgi devam etse de maliyet artışları satışları olumsuz etkiliyor,” dedi.
Kâr da alım gücü gibi düştü
Kâr paylarını minimum da tutarak satış yaptıklarını ifade eden Borak, “Mazot, nakliye, üretim ve enerji maliyetleri her geçen ay yükseliyor. Hava şartları da fiyatları belirleyen önemli bir etken. Hava soğuduğunda ürün az çıkıyor, bu da fiyatları hemen yukarı çekiyor. Maliyetleri çıkarıp çok az bir kârla satış yapıyoruz. Vatandaşın alım gücü düşüyor, biz de fiyatlarda mümkün olduğunca sabit kalmaya çalışıyoruz,” sözleriyle durumu özetliyor.
“Bu sene masrafımızı bile çıkaramadık”
Bir diğer sebze hali esnafı Recep Ertutar ise geçen yıla oranla kazançlarının azaldığını ifade ediyor. Ertutar, “Çiftçi hep zarar etti. Tarımcılar verdiği mahsulün hasadını alamadı. Bu sene daha kötüydü masrafımızı bile çıkaramadık,” dedi.
Aynı zamanda domates, salatalık, kavun ve karpuz üretimi yapan Ertutar, “Ürünleri çoğunlukla sebze haline getirerek satıyoruz. Ancak bu yıl erken bastıran soğuk hava birçok ürüne zarar verdi. Don vurdu, ürün tarlada kaldı hiçbir mahsul para etmedi, hep zarar ettik” şeklinde konuştu.
“Nakliye 100 bin TL”
Sebze hali esnaflarından Turan Akti ise artan maliyetlerin sadece tarlada değil, taşımada da kendilerini zorladığını söyleyerek şöyle devam etti: “Manisa Sarıgöl’den üzüm getiriyoruz. Sadece nakliye 100 bin TL. Bir tırın işçiliği 100 bin TL tutuyor. Kasası ise 25 TL. Yani maliyet çok yüksek. Geçen yıla göre hemen hemen yüzde 30-40 civarında fark var. Mazot, gübre işçilik hepsi yükseldi. Fiyatlar böyle giderse üretici dayanamaz.”
Çiftçiye nefes aldıracak tek şey gübre ve mazot fiyatlarında indirim
Maliyetlerin sürekli artmasına rağmen ürün fiyatlarının aynı oranda yükselmemesinden şikâyet eden Akti, zor durumda olduğunu şu sözlerle vurguluyor: “Baş edemiyoruz bir türlü. Fiyatlar yüksek ama bizim kazancımız değil, giderler yüksek. Gübre, ilaç nakliye hepsi üreticiyi bitiriyor. Bizim tek beklentimiz devlet büyüklerinden. Mazota, gübreye bir el atsalar çiftçi nefes alır. Yoksa bu işin sonu yok. Ürün para etmiyor, masraf katlanıyor.”
Büşra TAMAN-Semih SARMA/VanHaber.tr
