Dünya genelinde etkisini sürdüren İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV), gelişen tıbbi teknolojiye rağmen hâlâ küresel bir sağlık krizi olarak varlığını sürdürüyor. Yaklaşık 41 milyon kişi virüsle yaşarken, Türkiye’de ise vakalar her yıl artış gösteriyor.
BirGün Gazetesi’nde yer alan habere göre; Birleşmiş Milletler ve Dünya Sağlık Örgütü verileri 2024 itibarıyla dünyada yaklaşık 40,8 milyon kişi HIV ile yaşadığını bildiriyor. Her yıl 1,3 milyon kişi virüse yakalanırken, HIV ilişkili nedenlerle yaşamını yitirenlerin sayısı 630 bine ulaştı. Bu da her dakika bir kişinin HIV nedeniyle hayatını kaybettiği anlamına geliyor.
Kadınlar ve kız çocukları toplam vakaların yaklaşık %53’ünü oluşturuyor. Çocuklar ise en savunmasız grup olarak öne çıkıyor. Sadece 2024 yılında 712 çocuk her gün HIV ile enfekte olurken, 250 çocuk AIDS’e bağlı nedenlerle yaşamını yitirdi.
Türkiye’de vakalar her yıl artıyor
Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre 1985’ten Kasım 2024’e kadar Türkiye’de 45 bin 835 kişi HIV pozitif, 2 bin 438 kişi ise AIDS tanısı aldı. Vakaların en yoğun görüldüğü yaş aralığı 25–34 olurken, erkeklerde kadınlara göre daha yüksek oranlar tespit edildi.
Uzmanlar ise Türkiye’de farkındalık eksikliği, geç tanı ve stigmanın (damgalama) tedavinin önündeki en büyük engel olduğunu vurguluyor.
Bu belirtiler varsa dikkat
HIV’in semptomları enfeksiyonun evresine göre değişiklik gösteriyor. HIV, bir kişi enfekte olduktan sonraki ilk birkaç ayda daha kolay yayılıyor, ancak çoğu kişi hastalığın son evrelerine kadar farkına varamıyor. Enfekte olduktan sonraki ilk birkaç hafta boyunca kişilerde herhangi bir belirti görülmeyebiliyor. Bazı kişilerde ise grip benzeri semptomlar görülebiliyor.
HIV’in ilk belirtileri çoğu zaman grip ile karıştırılabiliyor. Enfeksiyonun erken döneminde şu semptomlar görülebiliyor: Yüksek ateş, halsizlik ve yorgunluk, lenf bezlerinde şişme, baş ve kas ağrıları ve cilt döküntüleri.
Tedavi edilmeyen vakalarda ilerleyen dönemlerde kilo kaybı, kronik ishal, gece terlemeleri, uzun süren ateş ve fırsatçı enfeksiyonlar ortaya çıkıyor.
Erken tanı tek kurtuluş yolu
Uzmanlara göre HIV’in kontrol altına alınmasının tek yolu; düzenli test, korunma yöntemleri, bilinçlendirme ve önyargıların kırılması.
Henüz HIV’i tamamen ortadan kaldıran bir ilaç ya da toplu bağışıklık sağlayan aşı bulunmasa da, erken tedaviyle virüs baskılanabiliyor ve HIV ile yaşayan bireyler sağlıklı bir yaşam sürebiliyor.
